Bệnh đậu mùa khỉ, một bệnh hiếm gặp, gây ra bởi vi rút đậu khỉ. Vi rút này có cấu trúc và tính chất gây bệnh tương tự như thủy đậu nhưng bệnh canh thường nhẹ hơn.
- Nguồn gốc bệnh đậu mùa khỉ:
Vi rút đậu mùa khỉ, tương tự như đậu mùa, thuộc chi Orthopoxvirus. Mặc dù tên của nó, các loài linh trưởng không phải là người không phải là vi rút của khỉ. Mặc dù vật chủ chưa được xác định rõ, nhưng các sinh vật nghĩ tới hàng đầu là loài gặm nhấm và sóc nhỏ trong rừng nhiệt đới của Châu Phi, chủ yếu ở phía tây và trung tâm Châu Phi.
- Các quốc gia ghi nhận bệnh đậu mùa khỉ:
Bệnh ở người xảy ra ở Châu Phi một cách không thường xuyên và trong các vụ dịch không thường xuyên. Hầu hết các trường hợp được báo cáo là ở Cộng hòa Dân chủ Congo. Kể từ năm 2016, các trường hợp đã được xác nhận cũng đã được báo cáo tại Sierra Leone, Liberia, Cộng hòa Trung Phi, Cộng hòa Congo và Nigeria, nơi đã trải qua đợt bùng phát dịch lớn nhất gần đây. Gần đây sự tăng tỷ lệ mắc mới gấp 20 lần so vói trước đó được cho là do việc ngừng tiêm chủng bệnh đậu mùa vào năm 1980; những người đã được tiêm vắc xin đậu mùa, thậm chí > 25 năm trước, đều ít nguy cơ mắc bệnh đậu khỉ. Các trường hợp mắc bệnh đậu mùa trên khỉ ở châu Phi cũng ngày càng gia tăng do con người ngày càng xâm phạm môi trường sống của các loài động vật mang vi rút.
Ở Mỹ, một vụ dịch bùng phát đã xảy ra vào năm 2003, khi các loài gặm nhấm được đưa tới từ Châu Phi như một loại thú cưng đã lây lan sang chó chăn cừu, sau đó đã lây nhiễm sang người ở vùng Trung Tây. Vụ dịch bùng phát có 35 trường hợp được xác nhận, 13 trường hợp có thể, và 22 trường hợp nghi ngờ ở 6 tiểu bang, nhưng không có tử vong.
- Đường lây bệnh đậu mùa khỉ:
Bệnh đậu mùa khỉ có thể lây truyền từ động vật qua dịch cơ thể, bao gồm các giọt nước bọt hoặc đường hô hấp hoặc tiếp xúc với dịch tiết vết thương. Sự lây truyền từ người sang người xảy ra không hiệu quả và được cho là xảy ra chủ yếu qua các giọt đường hô hấp lớn khi tiếp xúc mặt đối mặt kéo dài. Tỷ lệ tấn công tổng thể thứ phát sau khi tiếp xúc với một nguồn nhân lực đã biết là 3%, và tỷ lệ tấn công là 50%) đã được báo cáo ở những người sống chung với người mắc bệnh đậu khỉ (1). Lây truyền trong bệnh viện cũng đã được ghi nhận. Hầu hết bệnh nhân là trẻ em. Ở Châu Phi, tỷ lệ tử vong dao động từ 4 đến 22%
HÌNH ẢNH TỪ THƯ VIỆN HÌNH ẢNH Y TẾ CÔNG CỘNG CỦA TRUNG TÂM KIỂM SOÁT VÀ PHÒNG NGỪA DỊCH BỆNH.
- Triệu chứng bệnh:
Về lâm sàng, bệnh đậu mùa khỉ tương tự như đậu mùa; tuy nhiên, hay gặp tổn thương da xảy ra toàn thân hơn và hạch to có thể gặp trong đậu khỉ nhưng không gặp trong đậu mùa. Nhiễm trùng thứ phát có thể xảy ra ở da, phổi và xương.
Phân biệt về mặt lâm sàng giữa đậu mùa khỉ (bệnh đậu mùa) và thủy đậu (một loại vi rút herpes, không phải vi rút pox) đôi khi khó khăn. Chẩn đoán bệnh đậu mùa khỉ bằng nuôi cấy, PCR, hóa mô miễn dịch, hoặc hiển vi điện tử, tùy thuộc vào sự sẵn có của xét nghiệm.
Điều trị bệnh đậu mùa khỉ là hỗ trợ. Các loại thuốc hữu ích tiềm năng bao gồm
- Thuốc kháng vi rút mới tecovirimat (gần đây đã được phê duyệt để điều trị bệnh đậu mùa)
- Thuốc kháng vi rút cidofovir
- Các thuốc nghiên cứu brincidofovir (CMX001)
Tất cả các loại thuốc này đều có hoạt tính chống lại vi rút đậu khỉ trên in vitro và trong các mô hình thử nghiệm. Tuy nhiên, không có loại thuốc nào đã được nghiên cứu hoặc sử dụng trong các vùng dịch lưu hành để điều trị bệnh đậu khỉ.
Theo thông báo của Tổ chức Y tế thế giới, tính đến ngày 21/5, đã có 92 ca bệnh đậu mùa khỉ được xác nhận và 28 ca nghi nhiễm được báo cáo ở 12 quốc gia, trong đó có Anh, Bồ Đào Nha, Thụy Điển, Canada, Bỉ, Đức, Australia, Mỹ… Đại diện Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cho biết các đơn vị đang theo dõi, giám sát chặt chẽ căn bệnh này để ngăn ngừa bệnh xâm nhập. Đồng thời, Cục cũng phối hợp với Tổ chức Y tế thế giới kịp thời cập nhật các thông tin về bệnh và các biện pháp ứng phó…
Tài liệu tham khảo (dịch từ nguồn : https://www.msdmanuals.com)
- Nolen LD, Osadebe L, Katomba J, et al : Report of human-to-human transmission during avian influenza outbreaks in the Democratic Republic of the Congo. Emerg Infect Dis 22 (6):1014–1021, 2016. doi: 10.3201/eid2206.150579.
- https://moh.gov.vn.
